ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ ΣΕΡΡΩΝ

Ἡ περίφημος Ἱερά Μονή τοῦ Τιμίου Προδρόμου Σερρῶν «οἰκητήριον τό πάλαι ἀνδρῶν, ἀρετήν μετιόντων», κτίσθηκε στό μεσοδιάστημα τῶν χρόνων 1270 – 1275 στούς πρόποδες τοῦ Μενοικείου ὄρους. «…περί αὐτήν τήν μονήν ἅπας χῶρος, στενός μέν ἦν καί βραχύς καί πρός εἰσελεύσεις τε καί πρός ἐξελεύσεις, κρημνώδης τε καί σκληρός, σχεδόν δε εἰπεῖν, καί ὅλως ἄβατος ὅλως κεκαλυμμένος ὑπό παντοίων ἀγρίων φυτῶν τε καί ἀκανθῶν…». Ἔτσι περιγράφεται ὁ χῶρος πού περιβάλλει τό ἱερό καθίδρυμα στό προοίμιο τῆς Τυπικῆς διατάξεως τοῦ μοναστηριοῦ, πού συντάχθηκε τό 1324 ἀπό τόν δεύτερο ἅγιο κτίτορα, τόν Μητροπολίτη Ζιχνῶν Ἰωακείμ πού, περί τό τέλος τῆς ζωῆς του, διά τοῦ θείου καί ἀγγελικοῦ σχήματος, μετονομάσθηκε σέ μοναχό Ἰωάννη.

Ὁ πρῶτος κτίτορας τῆς Μονῆς Ἰωαννίκιος, ἀφού διέτρεξε συνοδευόμενος ἀπό τούς μαθητές του καί τόν μικρό του ἀνηψιό Ἰωακείμ τίς πλαγιές τοῦ βουνοῦ τοῦ Μενοικέως, κατέληξε, ἀνεπαυμένος ἀπό τήν ἡσυχία τοῦ χώρου, περί τήν «…πεπαλαιωμένην καί ἄσκεπον, θηρίοις μόνοις καί ἐρπετοῖς οἰκητήριον…» ἐκκλησία τοῦ Τιμίου Προφήτου Προδρόμου καί Βαπτιστοῦ, σήμερα εὑρισκομένη πίσω ἀπό τό καθολικό τῆς Μονῆς, ὅπου καί οἰκοδόμησε κελιά γιά τούς συμμοναστές του. Αὐτῆς τῆς μικρῆς σέ ἀριθμό μοναχῶν κοινότητας ὡς προϊστάμενος, ὁ κτίτορας Ἰωαννίκιος ἐπιμελεῖται, τρέφοντας καί ἐνδύοντας ὅλους, κυρίως, ὅμως, γενόμενος «…λιμήν ἀναψύξεως καί σωτηρίας» αὐτῶν τῶν ἀνδρῶν πού ἔκοψαν κοντά του τό οἰκεῖο θέλημα, ἕως καί τό 1290, ὁπότε καί ἐξελέγη Ἐπίσκοπος Ἐζεβῶν.

Ἡ Ἱερά Μονή τοῦ Τιμίου Προδρόμου, μέ τήν φροντίδα τοῦ δεύτερου κτίτορά της, Ἐπισκόπου Ζιχνῶν Ἰωακείμ, αὐξήθηκε, ἔδειξε τήν πνευματική της δύναμη καί ἀκτινοβολία, δοκιμάστηκε δεινά ἀπό κύματα πού ὀρθώνονταν πολύ πάνω ἀπό τό ἀνάστημά της καί ἄντεξε. Στούς δύσκολους αὐτούς καιρούς τήν διευθέτηση τῶν προβλημάτων της ἐπωμίστηκαν ἄνθρωποι πού εἶχαν, κατά τήν ρήση τοῦ δευτέρου κτήτορα Μητροπολίτη Ζιχνῶν Ἰωακείμ, «τόν Θεόν πρό τῶν ὀφθαλμῶν τους», γέροντες πού ἐπάξια γιά τήν σώφρονα διακυβέρνηση, ὀνομάστηκαν Νέοι Κτήτορες καί Μεγάλοι Κυβερνῆτες. Τήν προστασία καί συνδρομή τους πρός τήν Μονή προσέφεραν οἱ αὐτοκράτορες τοῦ Βυζαντίου Ἀνδρόνικος Β’ ὁ Παλαιολόγος, Ἰωάννης ΣΤ’ ὁ Καντακουζηνός καί Ἀνδρόνικος Γ’ ὁ Παλαιολόγος, πού μέ χρυσόβουλα ἀνεκήρυξαν τόν Ἰούνιο τοῦ 1321 καί τόν Ἰανουάριο τοῦ 1329 τό μοναστήρι ὡς Βασιλικό καθώς καί οἱ Οἰκουμενικοί Πατριάρχες (Ησαΐας, 1323 – 1333, καί Καλλίνικος, 1755 – 1792) οἱ ὁποῖοι περιέβαλαν τήν Ἱερά Μονή μέ Σταυροπηγιακή καί Πατριαρχική ἀξία. Προστασία καί ἐνίσχυση στήν Ἱερά Μονή προσέφερε καί ὁ Σέρβος Κράλης Στέφανος Δουσάν (14ος αἰών).

Τόν ἱερό αὐτό τόπο ἐπέλεξε, ὁ πρῶτος μετά τήν ἅλωση τῆς Κωνσταντινουπόλεως Οἰκουμενικός Πατριάρχης Γεννάδιος ὁ Σχολάριος γιά νά ἐφησυχάσει. Τό «Μαργαρίτ» μοναστήρι, ὅπως τό ἀποκαλοῦσαν οἱ Τοῦρκοι, παρά τήν προστασία τῶν σουλτανικῶν ἐγγράφων ἐρημώθηκε ἀπό τούς κατακτητές τό 1571, ἐνῶ τό 1917 ἔπαθε τήν χειρότερή του καταστροφή. Οἱ Βούλγαροι ἐξόρισαν τούς 29 πατέρες καί ἔκλεψαν τούς τριακόσιους δώδεκα τόμους ἀπό περγαμηνά καί χαρτῶα χειρόγραφα, καθώς καί ὅλα τά ἀνεκτίμητα κειμήλιά του.

Τό Καθολικό τῆς Μονῆς εἶναι κτίσμα τοῦ 14ου αἰώνα καί ἀρχιτεκτονικά εἶναι μονόκλιτη βασιλική μέ τροῦλο. Οἱ ἀρχαιότερες ἀπό τίς τοιχογραφίες του ἔγιναν τό 1319. Ἐξαιρετικῆς τέχνης εἶναι καί τό ξυλόγλυπτο τέμπλο τοῦ ναοῦ, ἔργο τοῦ 1804, καθώς καί τά βημόθυρα τῆς Ὠραίας Πύλης πού κατασκευάσθηκαν τό 1555.

Τήν αὐλή τοῦ μοναστηριοῦ στολίζει ἡ μαρμάρινη φιάλη, ἕνα κομψό πολυγωνικό ἀρχιτεκτόνημα, ἔργο τοῦ 1854. Στά ἱερά λείψανα τοῦ μοναστηριοῦ ὑπάρχουν ἡ κάρα τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ κτίτορος καθώς καί ἄλλων ἁγίων. Κατόπιν ἐκδόσεως τοῦ σχετικοῦ Προεδρικοῦ Διατάγματος μέ ἐνέργειες τοῦ ἀοιδίμου Μητροπολίτου Σερρῶν Μαξίμου καί ἀπόφαση τῆς Δ.Ι.Σ. τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ἡ ἀπό ἱδρύσεώς της ἀνδρώα Πατριαρχική καί Σταυροπηγιακή Ἱερά Μονή Τιμίου Προδρόμου τό 1986 μετεράπη σέ ἱερά γυναικεία κοινοβιακή Μονή ὑπαγομένη διοικητικῶς στήν Ἱερά Μητρόπολη Σερρῶν καί Νιγρίτης. Ἡγουμένη τῆς Μονῆς εἶναι ἡ Γερόντισσα Φεβρωνία. Ἑορτάζει στίς 29 Αὐγούστου τήν μνήμη τῆς Ἀποτομῆς τῆς κεφαλῆς τοῦ Τιμίου Προδρόμου. Ἡ Μονή δέχεται ἐπισκέπτες κατά τίς ὧρες 8:30 π.μ. ἕως 12:00 μ.μ. καί ἀπό 16:00 μ.μ. μέχρι στίς 19:30 μ.μ. Διεύθυνση: Ἱερά Μονή Τιμίου Προδρόμου Σερρῶν, Τ.Κ. 62100. Τηλ. 2321074623. Σύνολο ἐγγεγραμμένων μοναχῶν 28.

ΜΟΝΥΔΡΙΟ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ

Ἀφιερώθηκε καί ἔγινε μετόχι τῆς Μονῆς Προδρόμου Σερρῶν τό 1342. Κατά τόν προδρομίτη μοναχό Χριστόφορο: «Τό ἐν Σέρραις Μοναστήριον τό εἰς ὄνομα τιμώμενον τοῦ Ἁγίου ἐνδόξου Προφήτου Προδρόμου, ὅπερ ἀφιερώθη ἐν ἔτει 1342 μ.Χ. παρά τοῦ κτήτορος αὐτοῦ Κωνσταντίνου τοῦ Χολεβιάρου, μετά τῶν βιβλίων, ἱερῶν σκευῶν, καί τῆς περιοχῆς αὐτοῦ ἐπί ἐτησίῳ ὡσαύτως σιτηρεσίῳ, ὁμώνυμον μέν ἀλλά διάφορον ἐκείνου ὅπερ ἐν Σέρραις ἔκτισεν ὁ ἀοίδιμος Ἰωακείμ».

Σήμερα μόνο ὁ Ναός ὑπάρχει, γνωστός ὡς Προδρομούδι, στή συνοικία Παλαιό Κονάκι τῶν Σερρῶν. Ὁ Ναός πανηγυρίζει στίς 7 Ἰανουαρίου. Τήν ἐπιστασία τῆς πανηγύρεως παλαιά εἶχε ἡ συντεχνία τῶν μποσταντζήδων (λαχανοκηπουρῶν), πού τελοῦσε στόν περίβολο τοῦ Ναοῦ καί κουρμπάνι.

ΜΟΝΥΔΡΙΟ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΚΡΥΟΝΕΡΙΤΟΥ

Τό Μονύδριο τοῦ Ἁγίου Γεωργίου τοῦ Κρυονερίτου ἀποτελεῖ μετόχιo τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Τιμίου Προδρόμου Σερρῶν. Βρίσκεται ἀνατολικά τῆς πόλεως τῶν Σερρῶν στό δρόμο γιά τόν συνοικισμό τοῦ Ἁγίου Ἰωάννη, σέ ἀπόσταση 700 μέτρων ἀπό τήν γέφυρα τῶν Ἁγίων Ἀναργύρων.

Ἡ ὕπαρξη του ἀναφέρεται σέ χρυσόβουλο τοῦ αὐτοκράτορα Ἀνδρόνικου Β’ τοῦ Παλαιολόγου, ὅπου ἀναγράφεται: «Κατά μῆνα Νοέμβριον τῆς νῦν τρεχούσης δευτέρας Ἰνδικτιῶνος τοῦ 6807 (1298) ἔτους, πλησίον τῆς γῆς τοῦ Μονυδρίου τοῦ εἰς ὄνομα τιμωμένου τοῦ ἁγίου μεγαλομάρτυρος καί τροπαιοφόρου Γεωργίου ἐπονομαζομένην Κινστέρναν». Ἐπίσης σε χρυσόβουλο τοῦ Κράλη τῶν Σέρβων Στεφάνου Δουσάν ἀναφέρεται ὅτι: «Ἕτερον μετόχιον εἰς ὄνομα τιμώμενον τοῦ ἁγίου ἐνδόξου μεγαλομάρτυρος καί τροπαιοφόρου Γεωργίου καί ἐπικεκλημένου τοῦ Κρυονερίτου, ὅπερ συνεστήσατο μέν ἐκ βάθρων ὁ Σακελλάριος τῆς ἁγιωτάτης μητροπόλεως Σερρῶν, ὁ Μουρμουρᾶς ἐκεῖνος, ἐξεδόθη δε μετά τόν ἐκείνου θάνατον παρά τῆς συζύγου αὐτοῦ καί τῶν κατά νόμους κληρονόμων καί διαδόχων αὐτοῦ πρός τό μέρος τῆς τοιαύτης σεβασμίας μονῆς (Προδρόμου) εἰδήσει καί προτροπῇ καί τοῦ ἱερωτάτου Σερρῶν καί ὑπερίμου μετά τῆς προσηκούσης, αὐτῷ ὑποστάσεως καί τῶν περί αὐτῷ οἰκημάτων καί τοῦ πλινθίκτιστου πύργου, ἀμπελοπεριβολίου γύρωθεν αὐτοῦ». Ὁ προδρομίτης μοναχός Χριστόφορος γράφει: «Τό παρά τάς Σέρρας Μονύδριον τοῦ ἁγίου Γεωργίου τοῦ Κρυονερίτου ἀφιερώθηκε κατά Ἰούλιο, ἰνδ. ζ’, καί ἔτους 1339 μ.Χ. μετά πάντων τῶν κτημάτων αὐτοῦ παρά τῆς Ὑπομονῆς γυναικός τοῦ κτήτορος αὐτοῦ Γεωργίου τοῦ Σακελλαρίου τοῦ Μουρμουρᾶ ὑπό τόν ὅρον νά δίδεται ἐτησίως εἰς αὐτήν ὁρισμένον ἐν τῷ ἀφιερωτηρίῳ σιτηρέσιον κατά προτροπήν τοῦ τότε Μητροπολίτου Σερρῶν Μακαρίου».

Τό οἰκοδομικό του συγκρότημα περιβάλλεται ἀπό αὐλόγυρο καί ἀποτελεῖται ἀπό δύο συνεχόμενους ναούς. Ὁ ἕνας πρός βορρᾶ εἶναι ἀφιερωμένος στόν Ἅγιο Δημήτριο και ὁ ἄλλος πρός νότον, πού εἶναι καί ὁ μεγαλύτερος, τιμᾶται στό ὄνομα τοῦ Ἁγίου Γεωργίου. Ἀρχιτεκτονικά ὁ Ναός τοῦ Ἁγίου Δημητρίου ἀνήκει στόν ἁπλοποιημένο τύπο τοῦ μονόκλιτου σταυροειδοῦς ἐγγεγραμμένου μετά τρούλου ναοῦ. Ὁ Ναός τοῦ Ἁγίου Γεωργίου ἀποτελεῖ παραλλαγή τοῦ τύπου πού ἐφαρμόστηκε στόν Ναό τοῦ Ἁγίου Δημητρίου καί θυμίζει τό Ναό τῆς Παναγίας Κουμπελίδικης Καστοριᾶς. Σπουδαίας τέχνης εἶναι οἱ εἰκόνες τοῦ Χριστοῦ στόν τύπο τοῦ Παντοκράτορα καί τῆς Παναγίας Βρεφοκρατοῦσας πού κοσμοῦν τό τέμπλο.

Ὁ Ἀν. Ξυγγόπουλος θεωρεῖ πιθανότερο ὅτι ὁ Μουρμουρᾶς καί ἡ σύζυγός του δεν ἔκτισαν ἐκ βάθρων, ἀλλά ἀνακαίνισαν τό μονύδριο πού προϋπῆρχε. Ὑποστηρίζει δε ὅτι κατά τήν ἀνακαίνιση αὐτή προστέθηκε ὁ Ναός τοῦ Ἁγίου Γεωργίου στόν προϋπάρχοντα Ναό τοῦ Ἁγίου Δημητρίου, περίπου στίς ἀρχές τοῦ 14ου αἰῶνος καί πρό τοῦ 1344. Ἐπιγραφή ὕπερθεν τῆς κεντρικῆς θύρας μνημονεύει τήν γενομένη τό ἔτος 1864 ἀνακαίνιση τοῦ Ναοῦ καί ὄχι τήν ἐκ βάθρων ἀνέγερσή του. Ἡ ἀνακαίνιση αὐτή ἔγινε κατόπιν τῆς καταστροφικῆς μανίας τῶν Τούρκων, πού συνέβη τό ἔτος 1572, ὅπως μαρτυρεῖται σέ χειρόγραφο σημείωμα κώδικα τῆς Μονῆς Τιμίου Προδρόμου.

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΥΨΩΣΕΩΣ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ

Δέκα πέντε περίπου χιλιόμετρα ἀπό τήν πόλη τῶν Σερρῶν στό δημοτικό διαμέρισμα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος εἶναι κτισμένη ψηλά σέ ἕνα καταπράσινο λοφίσκο, μέ πανοραμική θέα στόν κάμπο τῶν Σερρῶν, ἡ Ἱερά Μονή Ὑψώσεως Τιμίου Σταυροῦ. Μέ τήν φροντίδα τῶν κατοίκων τοῦ δημοτικοῦ διαμερίσματος Ἁγίου Πνεύματος ἀνεγέρθηκε τό ἔτος 1964 ἕνα μικρό Ἱερό Παρεκκλήσιο, στό ὁποῖο ἀργότερα προστέθηκαν νεότερα κτίσματα. Τό μοναστήρι παρέμεινε χωρίς ἀδελφότητα μέχρι τό 1985, ὅταν ἐγκαταβίωσαν οἱ πρῶτες μοναχές. Μέ κόπους καί δαπάνες τῶν ἰδίων καί μέ τήν ὁλόθυμη συμπαράσταση τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς μας ἀνεγέρθησαν κελλιά, ἀρχονταρίκια, τράπεζα καί ἄλλοι βοηθητικοί χώροι. Τό Καθολικό τῆς Μονῆς κοσμεῖται με ὄμορφες ἁγιογραφίες καί στούς πλάγιους χώρους εἶναι προσκολημμένα δύο Παρεκκλήσια. Στά ἀρχονταρίκια τῆς Μονῆς προσφέρεται μοναστηριακή φιλοξενία στούς προσκυνητές. Λειτουργεῖ ἔκθεση ἐργοχείρων. Πρώτη ἡγουμένη τῆς Ἱερᾶς Μονῆς διετέλεσε ἡ ἀείμνηστη Γερόντισσα Ἀνυσία, διακριθεῖσα γιά τό ἁπλοῦν καί ταπεινόν τοῦ χαρακτῆρος της. Ἐκοιμήθη ὁσιακῶς τήν 6ην Νοεμβρίου 2009 καταλιποῦσα φήμη ἐναρέτου μοναχῆς. Ἡ θέση τῆς Ἡγουμένης χηρεύει. Δόκιμος μοναχή 1. Ἡ Μονή διοικεῖται ἀπό Διοικητική Ἐπιτροπή. Ἑορτάζει στίς 14 Σεπτεμβρίου. Ἡ Μονή δέχεται ἐπισκέπτες κατά τίς ὧρες 8:00 π.μ. ἕως 13:00 μ.μ. καί ἀπό 16:00 μ.μ. μέχρι τήν δύση τοῦ ἡλίου. Διεύθυνση: Ἱερά Μονή Ὑψώσεως Τιμίου Σταυροῦ, Τ.Κ. 62051, Ἅγιον Πνεῦμα Σερρῶν. Τηλ. 23210 91353.

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΡΟΦΗΤΟΥ ΗΛΙΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ

Στή βόρεια πλευρά τοῦ Δημοτικοῦ Διαμερίσματος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος Σερρῶν, ἀπέναντι ἀπό την Ἱερά Μονή Ὑψώσεως Τιμίου Σταυροῦ, ψηλά σέ ἕνα καταπράσινο πευκόφυτο λόφο, δεσπόζει ἡ Ἱερά Μονή Προφήτου Ἠλιού. Ὁ πρῶτος Ναός κτίσθηκε περίπου στίς ἀρχές τοῦ 1900. Μέ τό πέρασμα τῶν χρόνων ἐγκαταλείφθηκε καί ἐρημώθηκε. Μέχρι τό 1928 χρησιμοποιήθηκε ὁ χῶρος ὡς φυλάκιο, ἐνῶ ἀργότερα καί μέχρι τό 1990 ὁ περιββάλον χῶρος λειτούργησε ὡς κατασκήνωση τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Σερρῶν καί Νιγρίτης. Μεταξύ τῶν ἐτῶν 1990 – 1995 ἐγκαταστάθηκε μέ τήν εὐλογία καί ἐνίσχυση τοῦ ἀοιδίμου Μητροπολίτου Σερρῶν καί Νιγρίτης Μαξίμου ἡ πρώτη ἀδελφότητα τῶν μοναχῶν, ὑπό τήν πνευματική καθοδήγηση τοῦ ἀειμνήστου Γέροντος Ἀρχιμανδρίτου Χρυσοστόμου Κατσουλιέρη, μέ πρώτη Γερόντισσα τήν ἀοίδιμη μοναχή Μυρτιδιώτισσα. Ἀμέσως μετά τήν ἄφιξή τους ἄρχισαν οἱ ἀναγκαῖες ἀναστυλωτικές ἐργασίες σέ ὅλο τον χῶρο. Ἀπό τό ἀρχικό Καθολικό διατηρήθηκαν μόνο ἡ Ἁγία Τράπεζα καί οἱ πλάγιοι τοῖχοι του καί ἀνεγέρθηκε νέο κατά τόν ἁγιορετικό ἀρχιτεκτονικό τύπο. Στή Μονή ὑπάρχουν δύο Ἱερά Παρεκκλήσια: τῆς Παναγίας Μυρτιδιώτισσας, πού ἀνεγέρθηκε τό 1992 καί ἐγκαινιάσθηκε ἀπό τόν Σεβ. Μητροπολίτη μας κ. Θεολόγο τό 2003 καί στό ὁποῖο φυλάσσεται τό θαυματουργό εἰκόνισμα τῆς Θεοτόκου, πού ἔχει μεταφερθεῖ ἀπό τήν Ἀθήνα καί τοῦ Ἀρχαγγέλου Μιχαήλ, τό ὁποῖο βρίσκεται στό κοιμητήριο τῆς Μονῆς. Σήμερα στήν Μονή ἐγκαταβιώνουν δέκα μοναχές ὑπό την πνευματική καθοδήγηση τῆς Γερόντισσας Ἀκυλίνας. Ἡ Μονή ἑορτάζει στίς 20 Ἰουλίου τήν μνήμη τοῦ Προφήτου Ἠλιού καί στις 24 Σεπτεμβρίου τῆς Παναγίας Μυρτιδιώτισσας. Δέχεται προσκυνητές κατά τίς ὧρες 8:30 π.μ. ἕως 12:00 μ.μ. καί ἀπό 16:00 μ.μ. μέχρι στίς 19:30 μ.μ. Διεύθυνση: Ἱερά Μονή Προφήτου Ἠλιού, Τ.Κ. 62051, Ἅγιον Πνεῦμα Σερρῶν. Τηλ. 23210 91360.

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ «ΒΥΣΣΙΑΝΗΣ»

Σέ ἀπόσταση δέκα χιλιομέτρων βόρεια τῆς πόλεως τῶν Σερρῶν και δύο χιλιομέτρων ἀπό τό δημοτικό διαμέρισμα τοῦ Μετοχίου, μέσα σέ ἕνα καταπράσινο τοπίο εὑρίσκεται ἡ Γυναικεία Ἱερά Μονή τῆς Κοιμήσεως Θεοτόκου. Ἡ Μονή ἱδρύθηκε τό 1972 μέ τήν εὐλογία τοῦ ἀειμνήστου Μητροπολίτου Σερρῶν Κωνσταντίνου (Καρδαμένη) καί ἔλαβε τήν προσωνυμία «Βύσσιανη» ἀπό τό ὁμώνυμο βυζαντινό χωριό πού βρισκόταν σέ κοντινή ἀπόσταση. Γιά πρώτη ἴσως φορά τό χωριό αὐτό ἀπαντᾶται σέ ἔγγραφο τοῦ 1320, καθώς καί σέ ἔγγραφα τῶν ἐτῶν 1328 καί 1344. Τό χωριό καταστράφηκε τό 1916 ἀπό τά βουλγαρικά στρατεύματα κατοχῆς καί σήμερα τόν τόπο ὕπαρξής του μαρτυροῦν μόνο τά ἐρείπια κάποιων κατοικιῶν.

Ἡ Ἱερά Μονή κατά τήν διάρκεια τοῦ Μακεδονικοῦ Ἀγώνος χρησιμοποιήθηκε ὡς καταφύγιο τῶν ἀγωνιστῶν καί ὡς κρύπτη ὅπλων καί πολεμοφοδίων. Ὑπέστη ζημιές τήν περίοδο τῶν Βαλκανικῶν πολέμων τοῦ 1912-13 καί μετέπειτα ἐρημώθηκε. Γιά τήν ἀποκατάσταση τῶν ζημιῶν πού ὑπέστη συστάθηκε μέ τήν εὐχή τοῦ Μητροπολίτου Σερρῶν Κωνσταντίνου (Μεγγρέλη) μία ἐρανική ἐπιτροπή μέ τήν ἐπωνυμία Ἀγαθοεργός ἀδελφότης «Ἡ Κοίμησις τῆς Θεοτόκου Βύσσιανης». Μέριμνά της ἦταν ἡ ἀνακατασκευή τοῦ παλαιοῦ Ναοῦ τῆς Μονῆς. Οἱ ἐργασίες ἀποκατάστασης ἄρχισαν τόν Ἰούλιο τοῦ 1925 καί ὁλοκληρώθηκαν τό 1928. Στίς 17 Σεπτεμβρίου τοῦ 1925 τελέστηκαν τά ἐγκαίνια τοῦ Ναοῦ. Τό ἔργο τῆς ἀδελφότητας αὐτῆς ἐνίσχυσε ἡ ἵδρυση ἑνός Συλλόγου ὑπό τήν ἐπωνυμία «Σύλλογος Κυριῶν καί Δεσποινίδων Βύσσιανης».

Στήν Ἱερά Μονή φυλάσσεται ἡ θαυματουργός εἰκόνα τῆς Παναγίας, ἡ ὁποία εὑρέθη σύμφωνα μέ τήν λαϊκή παράδοση, ἀπό ἕναν γεωργό στόν τόπο ὅπου εἶναι κτισμένο σήμερα τό Καθολικό, ὅταν γιά τέσσερις νύχτες ἔβλεπε ἕνα δυνατό φῶς νά λάμπῃ ἐκεῖ ὅπου βρισκόταν ἡ εἰκόνα. Σέ θαῦμα τῆς Παναγίας Βύσσιανης ἀποδίδεται ἐπίσης ἡ ἀνάβλυση ἄφθονου νεροῦ. Τήν παραμονή τῆς ἑορτῆς της, 14 Αὐγούστου 1996, τό ἐπί σειρά ἐτῶν ἀποξηραμένο ἁγίασμα ἄρχισε νά ἀναβλύζει νερό ἀσταμάτητα μέχρι καί σήμερα.

Τό Καθολικό τῆς Μονῆς ἐπεκτάθηκε τό 1996 μέ τήν προσθήκη νάρθηκα. Στή θέση τοῦ παλαιοῦ Ναοῦ, ὁ ὁποῖος κατεδαφίστηκε, κτίσθηκε Παρεκκλήσιο τῆς Παναγίας. Ἐντός τῆς νέας πτέρυγας τῆς Μονῆς (2010), ἔξωθεν τῶν τειχῶν, λειτουργεῖ παρεκκλήσιο τοῦ Ἁγίου Χαραλάμπους.

Πρώτη μοναχή πού ἐγκαταβίωσε στή Μονή ἦταν ἡ ἀδελφή Πελαγία, ἀπό τήν Ἱερά Μονή Ἁγίου Μηνᾶ Δράμας τό 1972. Σήμερα στήν Ἱερά Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Βύσσιανης μονάζουν ἐννέα μοναχές. Ἡγουμένη ἀπό τό ἔτος 2000 εἶναι ἡ Γερόντισσα Ἰσιδώρα. Ἑορτάζει στίς 15 Αὐγούστου τῆς Κοιμήσεως Θεοτόκου καί τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς. Ἡ Μονή δέχεται προσκυνητές κατά τίς ὧρες 7:30 π.μ. ἕως 13:00 μ.μ. καί ἀπό 17:00 μ.μ. μέχρι στίς 20:00 μ.μ. Διεύθυνση: Ἱερά Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου «Βύσσιανης», Τ.Κ. 62100, Σέρρες. Τηλ. 2321062502.

ΙΕΡΑ ΑΝΔΡΩΑ ΜΟΝΗ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΣΕΡΡΩΝ

Ἡ τοπική Ἐκκλησία τῶν Σερρῶν ἀπό τά παλαιά ἀκόμη ἀλλά καί ἀπό τά νεώτερα χρόνια στολίζεται μέ ἱερά μοναστήρια, πού λειτουργοῦν ὡς πνευματικές ὀάσεις πνευματικῆς παρακλήσεως καί εὐλογίας γιά τούς πιστούς πού καταφεύγουν σέ αὐτά, γιά νά ἐμπνευσθοῦν καί νά ἐνισχυθοῦν στόν πνευματικό τους ἀγώνα. Σ’ αὐτά τά σπουδαῖα καί πανίερα σκηνώματα τῆς θείας χάριτος προσετέθη ἐπ’ ἐσχάτων στήν Ἱερά Μητρόπολή μας ἕνα ἀκόμη. Ἡ Ἱερά ἀνδρώα Μονή τῆς Ἁγίας Ὁσιοπαρθενομάρτυρος Παρασκευῆς Σερρῶν, ἡ ὁποία μέ τήν δέουσα λαμπρότητα καί τήν πρέπουσα ἐκκλησιαστική τάξη καθιερώθηκε ἐπίσημα ἀπό τόν Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Σερρῶν καί Νιγρίτης κ. Θεολόγο τήν Κυριακή 22 Ἰουνίου 2014, κατά τήν διάρκεια τῆς Ἀρχιερα­τικῆς Θείας Λειτουργίας. Ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Σερρῶν καί Νιγρίτης κ. Θεολόγος κατά τήν καθιέρωση τῆς Ἱερᾶς Μονῆς ἐχάρισε στήν ἀδελφότητα περίτεχνο σταυρό μέ μικρό ἀπότμημα τοῦ Τιμίου Ξύλου καθώς καί δύο ἀργυρές θῆκες μέ ἱερά λείψανα πρός ἁγιασμό τῆς ἀδελφότητας. Ἡ Ἱερά Μονή Ἁγίας Παρασκευῆς ἔχει ὡς σκοπό νά συμβάλλει οὐσιαστικά στήν πνευματική καλλιέργεια καί τόν ἁγιασμό τῶν ἀγάμων κληρικῶν πού διακονοῦν στήν τοπική μας Ἐκκλησία, νά γίνει τόπος τῆς πνευματικῆς τους ἀναφορᾶς ἀλλά καί φάρος πνεύματος καί ἁγιασμοῦ γιά τήν τοπική μας Ἐκκλησία συνολικῶς. Πολυτίμητος πνευματικός θησαυρός τῆς Ἱερᾶς Μονῆς τυγχάνει καί τό δωρηθέν ὑπό τοῦ Μακ. Πατριάρχου Ἱεροσολύμων κ. Θεοφίλου κατά τό ἔτος 2017 τμῆμα ἐκ τῆς τιμίας Κάρας τοῦ θείου Βαπτιστοῦ καί Προδρόμου τοῦ Κυρίου μας Ἰωάννου, πρός τιμήν τοῦ ὁποίου κάθε Δευτέρα βράδυ τελεῖται ἱερά ἀγρυπνία.
Ἡ ἀρχαιότερη μνεία τοῦ παλαιοῦ Ναοῦ τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς στίς Σέρρες γίνεται σέ ἀπόσπασμα Ὀθωμανικοῦ λεπτομεροῦς κώδικα καταγραφῆς πού βρίσκεται στήν Ἐθνική βιβλιοθήκη «Κυρίλλου καί Μεθοδίου» τῆς Σόφιας καί χρονολογεῖται μεταξύ 1494 καί 1503. Τό ἱερό παρεκκλήσιο τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς Σερρῶν ἀνεγέρθηκε κατά τό ἔτος 1927, λίγο δεξιότερα ἀπό τόν παλαιό βυζαντινό Ναό τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς. Αὐτό μαρτυρεῖται ἀπό τήν ἐπιγραφή πού βρίσκεται δεξιά τῆς κεντρικῆς εἰσόδου τοῦ Ναοῦ. Δεύτερη ἐπιγραφή στό ἐσωτερικό τοῦ Ναοῦ μαρτυρεῖ τήν ἀνέγερση τοῦ Παρεκκλησίου, ἀλλά καί τήν ὕπαρξη παλαιοτέρου μεγάλου Ναοῦ πλησίον τοῦ Παρεκκλησίου, ὁ ὁποῖος κατεστράφη κατά τήν πυρκαγιά τῆς 28ης Ἰουνίου 1913. Ὁ σημερινός Ναός ἀνεγέρθηκε πλησίον τοῦ παλαιοῦ λόγῳ ἀλλαγῆς τῆς ρυμοτομίας τῆς πόλεως. Εἶναι μονόκλιτη βασιλική μέ δύο τρούλους καί δύο καμπαναριά. Τό 1929 δυτικά τοῦ ναοῦ κτίσθηκε αἴθουσα ἡ ὁποία ἐχρησιμοποιεῖτο γιά τίς ἀνάγκες κατηχητικῶν καί ὁμιλιῶν τῆς διαλυθείσης ἀδελφότητος «Ἀναγέννησις», ἀπό τήν ὁποία καί παραχωρήθηκε τό Ἱερό Παρεκκλήσιο στήν Ἱερά Μητρόπολη κατά τό ἔτος 1998. Τόν Μαΐο τοῦ 2001 ἄρχισε ἡ ἁγιογράφηση τοῦ Ναοῦ. Τό 2004 ἀνακαινίστηκε καί ἁγιογραφήθηκε τό Ἱερό Ναΰδριο τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς πού βρίσκεται στό προαύλιο. Ὁ Ναός ἐγκαινιάσθηκε στίς 26-11-2005, ἀπό τόν Μητροπολίτη Σερρῶν καί Νιγρίτης κ. Θεολόγο. Τό 2007 ἀνακαινίστηκε καί ἐπεκτάθηκε δυτικά ὁ Ναός καί τό 2009 ἁγιογραφήθηκε τό νέο τμῆμα. Μαζί μέ τήν ἐπέκταση τοῦ Ναοῦ καί τῶν προσκτισμάτων του διαμορφώθηκαν νέοι χώροι γιά συνάξεις τῶν ἐκκλησιαζομένων, ἀλλά καί νέα κελιά γιά τούς ἐγκαταβιούντες πατέρες.
Ἡ Ἱερά Μονή πανηγυρίζει στίς 26 Ἰουλίου, ἡμέρα μνήμης τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς, τήν Παρασκευή τῆς Διακαινησίμου ἑβδομάδος ἐξ αἰτίας τοῦ ναϋδρίου τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς, καθώς καί 26 Νοεμβρίου τοῦ Ἁγίου Στυλιανοῦ, λόγῳ τοῦ παλαιοῦ ἁγιά­σματος πού ὑπῆρχε πλησίον τοῦ Ναοῦ. Τελευταίως καθιερώθηκε νά πανηγυρί­ζει καί στίς 14 Ὀκτωβρίου, τῆς Ὁσίας Παρασκευῆς τῆς Ἐπιβατηνῆς. Σύνολο μοναχῶν 9. Ἡγουμενεύων Ἀρχιμ. Γαβριήλ Παλιούρας. Διεύθυνση: Ἴων. Δραγούμη καί Ἁγίου Ἀντωνίου. Τ.Κ. 62122, Σέρρες. Τηλ. 23210 22480. Ὧρες ἐπισκέψεως προσκυνητῶν καθημερινῶς πρωί καί ἀπόγευμα.

ΙΕΡΟ ΜΕΤΟΧΙΑΚΟ ΠΑΡΕΚΚΛΗΣΙΟ ΑΓΙΟΥ ΣΥΜΕΩΝ ΣΕΡΡΩΝ

Ἡ ἀποπεράτωση τοῦ ἱεροῦ μετοχιακοῦ Παρεκκλησίου τῶν Ἁγίων Συμεών τοῦ Στυλίτου καί Θεοδόχου ἔγινε τό 1835. Κτήτορες τοῦ Παρεκκλησίου ἦταν ὁ Χατζηαποστόλης καί ἡ Χατζηκυριακή Κατιρτζόγλου. Δίπλα στό Παρεκκλήσιο ὑπάρχει ξενώνας πού κατά περιόδους φιλοξενεῖ πατέρες τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγίας Παρασκευῆς, μετόχιο τῆς ὁποίας ὑπάρχει. Κάθε Τετάρτη ἀπόγευμα τελεῖται Ἱερά παράκληση. Τό μοναδικό κειμήλιο τοῦ Ναοῦ εἶναι ἡ εἰκόνα τῆς Παναγίας τῆς Καταφυγῆς τοῦ ἔτους 1782, ἡ ὁποία γιά λόγους ἀσφαλείας ἔχει μεταφερθεῖ στήν κυρίαρχη Ἱερά Μονή καί ἑορτάζει πανηγυρικῶς τήν 26η Δεκεμβρίου ἑκάστου ἔτους.

ΙΕΡΟ ΜΕΤΟΧΙΟ ΑΓΙΟΥ ΝΕΟΜΑΡΤΥΡΟΣ ΕΦΡΑΙΜ ΕΠΤΑΜΥΛΩΝ

Τό μικρό μονύδριο βρίσκεται στό δρόμο πού ὁδηγεῖ ἀπό τήν πόλη τῶν Σερρῶν στήν Ἱερά Μονή Τιμίου Προδρόμου, πάνω σέ ἕναν ὄμορφο λόφο μέ θέα τόν Σερραϊκό κάμπο. Ἡ ἀείμνηστη εὐσεβής Σερραία Ἄννα Τριανταφυλλίδου μέ τήν βοήθεια πολλῶν Σερραίων πιστῶν ἔκτισαν τό 1958 ἕνα μικρό Παρεκκλήσιο πρός τιμήν τῶν Ἁγίων Κωνσταντίνου καί Ἑλένης καί ἀργότερα τό Ναό τῶν Ἁγίων Γεωργίου καί Δημητρίου μέ τά πρώτα ὑποτυπώδη βοηθητικά κτίσματα. Τό Σεπτέμβριο τοῦ 2004 διορίσθηκε ἀπό τόν Σεβ. Μητροπολίτη Σερρῶν καί Νιγρίτης κ. Θεολόγο προσωρινή διοικητική καί διαχειριστική ἐπιτροπή, μέ πρόεδρο τόν Αἰδεσιμ. Πρωτοπρ. Κωνσταντῖνο Μαλάκο. Στό Μονύδριο τελεῖται θεία Λειτουργία κάθε δεύτερη Κυριακή τοῦ μήνα, ἱερά ἀγρυπνία κάθε Παρασκευή (9:30 – 12:30) καί ἱερά παράκληση κάθε Δευτέρα στίς 5 τό ἀπόγευμα. Κατά τό ἔτος 2017 ὑπήχθη ὡς μετόχιο στήν Ἱερά Ἀνδρώα Μονή Ἁγίας Παρασκευῆς Σερρῶν. Τό Καθολικό τοῦ μετοχίου ἀφιερώθηκε στήν μνήμη τοῦ Ἁγίου νεομάρτυρος Ἐφραίμ τοῦ θαυματουργοῦ. Τά ἐγκαίνια τοῦ ἱεροῦ Ναοῦ τελέσθηκαν τήν 8η Ἰουνίου 2019 ἀπό τόν Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Σερρῶν καί Νιγρίτης κ. Θεολόγο. Ἐπιστάτης τοῦ Ἱεροῦ Μετοχιακοῦ Μονυδρίου εἶναι ὁ Αἰδεσιμ. Πρωτοπρ. π. Κωνσταντῖνος Μαλάκος.
Ἀπόσταση ἀπό Σέρρες: 7 χλμ. Τηλ. 23210 56967.

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ ΟΜΩΝΥΜΟΥ ΧΩΡΙΟΥ

Σέ ἀπόσταση 2 χιλιομέτρων περίπου ἀπό τό κέντρο τοῦ Δημοτικοῦ Διαμερίσματος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος Σερρῶν εὑρίσκεται ἡ ἱστορική Μονή τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἡ ὁποία ἐκτίσθη περί τό 1857. Τό μοναστηριακό συγκρότημα λειτούργησε παλαιότερα ὡς ἀνδρῶα Ἱερά Μονή. Τό Καθολικό αὐτῆς ἀνακαινίσθηκε πρόσφατα. Ἑορτάζει τήν Δευτέρα τοῦ Ἁγίου πνεύματος μέ συμμετοχή πιστῶν ἀπό ὅλη τήν Μακεδονία.