Οἱ παρακλητικοί κανόνες τῆς Θεοτόκου
Τό Δεκαπενταύγουστο εἶναι μία περίοδος τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ ἔτους, κατά τήν ὁποία ἡ ὀρθόδοξη ψυχή στρέφει τά μάτια μέ βαθιά κατάνυξη πρός τήν Ὑπεραγία Θεοτόκο. Ἐπί δεκαπέντε μέρες, πρίν ἀπό τήν ἑορτή τῆς Κοιμήσεως, σημαίνουν οἱ καμπάνες τήν ὥρα τοῦ δειλινοῦ καί τά πλήθη τῶν πιστῶν σπεύδουν μέ βαθιά κατάνυξη νά ψάλλουν τόν Μικρό καί τόν Μεγάλο Παρακλητικό Κανόνα δοξολογώντας τήν μητέρα τοῦ Χριστοῦ μέ κυρίαρχο τόνο τά συναισθήματα τοῦ πένθους καί τῆς ὀδύνης, τῆς βαρυαλγούσης ψυχῆς τοῦ πιστοῦ, πού ζητᾶ τήν παρηγοριά ἀπό τήν Παναγία.
Ἡ Μικρή καί ἡ Μεγάλη Παράκληση ψάλλονται, ἐναλλάξ, δηλαδή τήν μία μέρα ψάλλεται ἡ Μεγάλη καί τήν ἄλλη ἡ Μικρή, γιά νά ἀποφεύγεται ἡ μονοτονία. Μόνο κατά τούς ἑσπερινούς τῶν Σαββάτων καί τῆς ἑορτῆς τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Κυρίου δέν ψάλλονται οἱ Παρακλήσεις καί αὐτό ἐπειδή τό περιεχόμενο τους εἶναι πένθιμο καί ἱκετευτικό καί δέν συμφωνεῖ πρός τό χαρμόσυνο ὕφος τῶν ἑορταστικῶν αὐτῶν ὕμνων. Ἐκτός, ὅμως, ἀπό τήν περίοδο τοῦ Δεκαπενταύγουστου ἡ Μικρή, ἰδίως, Παράκληση ψάλλεται συχνά, “ἐν πάση περιστάσει καί θλίψει ψυχῆς”, εἴτε στούς ἱερούς Ναούς, εἴτε καί κατ’οἶκον, ἀπό τούς πιστούς, οἱ ὁποῖοι ἐπιθυμοῦν νά ἱκετεύσουν δι’αὐτῆς τήν Θεοτόκο καί νά ἐπικαλεσθοῦν τήν μεσιτεία Της.
Ἡ Παράκληση εἶναι μία ἀκολουθία πού ἔχει συγκινήσει καί συγκινεῖ κατά τρόπο μοναδικό τά ἑκατομμύρια τῶν Ὀρθοδόξων μέσα στούς αἰῶνες. Κανείς δέν ἀμφιβάλλει γιά τήν θαυματουργική ἐπέμβαση τῆς Παναγίας στή ζωή μας, πού εἶναι “ἡ ἀκαταίσχυντος προστασία μας” καί “ἡ ἀμετάθετος ἐλπίδα μας”. Ἄν καί “μετέστη ἐκ γῆς πρός οὐρανόν”, δέν ἐγκατέλειψε τήν γή μας. Διαβιβάζει διαρκῶς τίς θερμές παρακλήσεις καί ἱκεσίες μας “πρός τόν Υἱόν καί Θεόν της”. Δέν παραβλέπει τίς παρακλητικές φωνές μας, δέν ἀδιαφορεῖ, καταλαβαίνει τόν πόνο καί τήν ἀγωνία μας καί “προφθαίνει εἰς βοήθειαν μας”.
Ἡ διάκριση τῶν Παρακλήσεων σέ Μικρή καί Μεγάλη ὀφείλεται ἀποκλειστικῶς καί μόνον στήν ἔκταση, τό μέγεθος τῶν τροπαρίων. Τά τροπάρια, δηλαδή, τῆς Μικρῆς Παρακλήσεως εἶναι μικρότερα καί συντομότερα ἀπό ἐκεῖνα τῆς Μεγάλης.
Ἡ Μικρή Παράκληση εἶναι ποίημα κάποιου ἀγνώστου ὑμνογράφου, ὁ ὁποῖος κατ’ἄλλους μέν ὀνομάζονταν Θεοστήρικτος καί ἦταν Μοναχός, κατ’ἄλλους δέ Θεοφάνης.
Ὅπως φαίνεται, ὅμως, πρόκειται περί τοῦ ἰδίου προσώπου τό ὁποῖο ἔγινε Μοναχός καί ἀπό Θεοφάνης μετονομάσθηκε σέ Θεοστήρικτο. Ἡ Μεγάλη Παράκληση εἶναι ἔργο τοῦ Θεοδώρου τοῦ Β’, τοῦ Δουκός, Βασιλέως τῆς Νικαίας, τοῦ ἐπονομαζόμενου Λασκάρεως, ὁ ὁποῖος ἔζησε περί τά μέσα τοῦ 13ου αἰώνος καί εἶναι πολύ μεταγενέστερες τοῦ Θεοστηρίκτου, τοῦ Μοναχοῦ.
Ταυτόχρονα, ἀπό 1 Αὐγούστου μέχρι καί 14 Αὐγούστου νηστεύουμε πρός τιμήν τῆς Παναγίας καί γιά τήν ψυχή μας, αὐστηρά, ὑπακούοντας στήν ἐντολή τοῦ Θεοῦ γιά τήν νηστεία καί διότι μαζί μέ τήν προσευχή εἶναι τά πιό ἰσχυρά ὅπλα τών χριστιανῶν στήν πάλη κατά τοῦ κακοῦ καί τῆς ἁμαρτίας.
